kutubhona

Бундай ҳол Аббосийлар давридаги ва Усмонийлар давридаги Исломий давлатда юз берган эди. Чунки баъзи халифалар ҳарбийларнинг қаршисида заифлик қилишгани учун ҳарбийлар уларни ағдариб ташлади ёки уларни ўзларининг қўлларидаги қуролга айлантиришди. Бунинг оқибатида ана шу халифалар даврида Исломий давлатдаги ҳокимият таназзулга юз тутди.

Энди ҳарбийларнинг ҳокимиятда ҳар қандай рол ўйнаши Уммат вужудига ва давлат вужудига туғдирадиган хатарга тўхталадиган бўлсак бу шундай бўлади: Исломий давлат – бу давлатнинг мафкураси табиатидан келиб чиқадиган бўлсак – душманлар билан қуршалган бўлади. Зеро давлат ва Уммат қаттиқ амал қилиб, доирасидан чиқмаслиги вожиб бўлган шаръий ҳукм шуки, бутун олам иккига: дорул Ислом ва дорул куфрга бўлинади. Ислом билан ҳукм юритиладиган ва устида Ислом байроғи хилпирайдиган юртлар дорул Ислом ҳисобланади. Улардан бошқа барча юртлар дорул куфр, яъни уруш ҳолатидаги диёр ҳисобланади. Шунинг учун Исломий давлат доимо унга зарар етказиш учун пайт пойлаган душманлар қуршовида бўлади. Агар ҳарбийларнинг ҳокимиятда озгина бўлса ҳам роли бўлишига йўл қўйиладиган бўлса, душманларнинг уларни авраб-алдаши сиёсатчиларни алдашдан кўра осонроқ кечади. Чунки ҳарбийларнинг асл қиладиган ишлари моддий ҳарбий ишдир. Шунинг учун уларнинг узоқ мақсадлар кўзланган манёврларни ва яширин сиёсий вариантларни тушунишлари қийин кечади. Шу боис улар ўзларича мамлакатга фойда келтирамиз деб ўйлаб ёки ўзларининг шахсий манфаатларига эришиш учун алданиб ҳокимиятни олишга ёки ҳокимларни ўзгартиришга уринишлари мумкин. Мана шу ерда ҳокимларнинг шахсан ўзларига ва ҳокимиятга эмас, балки бутун Уммат вужудига ва давлат вужудига хатар туғилади. Чунки Уммат вужуди – одамлар мажмуаси ҳамда тушунчалар, миқёс-ўлчовлар ва қаноатлар мажмуасидир. Давлат вужуди эса – бошқарув салоҳиятига эга бўлган одамлар мажмуаси ҳамда тушунчалар, ўлчовлар ва қаноатлар мажмуасидир. Шунинг учун агар ҳарбийлар хориждан бўладиган алдаб-аврашлар натижасида ҳокимиятни ўз қўлларига олишадиган бўлса, уларга Исломий давлатдагидан бошқача бўлган ёт тушунчалар, ўлчовлар ва қаноатлар суқулиб киради. Бу билан давлат вужудига, сўнгра Уммат вужудига бузилиш кириб келади. Балки бундан ҳам баттарроқ бўлган кофир давлатлар нуфузи кириб келади. Ана